Poświadczenie dziedziczenia

Uzyskanie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia jest sposobem na potwierdzenie nabycia spadku. Dowiedz się, jak wygląda procedura w kancelarii notarialnej, jakie dokumenty należy przygotować, kto musi się stawić oraz ile wynosi taksa notarialna i opłaty sądowe.

W razie wątpliwości prosimy o kontakt z notariuszem w celu wyjaśnienia wątpliwości i umówienia terminu wizyty w kancelarii.

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Co to jest poświadczenie dziedziczenia
2. Potwierdzenie praw do spadku – w sądzie czy u notariusza
3. Kiedy notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia
4. Jak odbywa się sporządzanie aktu poświadczenia dziedziczenia
5. Tryb sukcesywny – spadkobiercy w różnych miejscach
6. Akt poświadczenia dziedziczenia – potrzebne dokumenty
7. Akt poświadczenia dziedziczenia – potrzebne dokumenty
8. Podatek od spadku przy poświadczeniu dziedziczenia
9. Stawki podatku od spadku – tabela 2023
10. Kwoty wolne od podatku od spadku w 2023 roku
11. Poświadczenie dziedziczenia – koszt notariusza

Zobacz również

Sprzedaż mieszkania

Dowiedz się, jak sporządzić umowę sprzedaży mieszkania, która będzie zgodna z prawem, na czym polega umowa przedwstępna, jak zabezpieczyć płatność oraz ile wynosi taksa notarialna.

Przepisanie mieszkania

Dowiedz się, jak prawidłowo sporządzić umowę darowizny mieszkania, ile wynosi podatek od darowizny i jakie obowiązują zwolnienia oraz jaka jest wysokość taksy notarialnej i opłat sądowych.

Najem okazjonalny

Najem okazjonalny to doskonałe rozwiązanie dla właściciela lokalu, który chce mieć pewność, że jego prawa będą chronione w przypadku nierzetelności najemcy. Dowiedz się, jak sporządzić umowę i jakie powinna zawierć załączniki.

Akt poświadczenia dziedziczenia jest dokumentem urzędowym sporządzanym przez notariusza, w którym określa się kto jest spadkobiercą i w jakim udziale dziedziczy. Potwierdzenie praw do spadku u notariusza jest szybsze niż w drodze postępowania sądowego, ale jest możliwe tylko wtedy, gdy w kancelarii stawią się wszyscy spadkobiercy i istnieje między nimi zgoda co do podstawy dziedziczenia, kręgu spadkobierców oraz wysokości przysługujących im udziałów.

Co to jest poświadczenie dziedziczenia

Choć do dziedziczenia dochodzi z mocy prawa i w związku z tym nie jest niezbędne urzędowe potwierdzenie, ze względów praktycznych może być to przydatne. W wielu sytuacjach życiowych spadkobierca będzie musiał przedstawić formalny dokument potwierdzający, że spadek nabył. Taką sytuacją może być na przykład sprzedaż odziedziczonej nieruchomości.

Zgodnie z obowiązującym prawem, istnieją dwie drogi umożliwiające wykazanie swojego prawa do spadku – sądowa i notarialna. Notariusz sporządza akt notarialny poświadczenia dziedziczenia, a sąd postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Oba dokumenty mają tę samą moc prawną.

Art. 1025. § 1. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych wprzepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.

Sporządzając akt poświadczenia dziedziczenia notariusz ustala stan faktyczny, dokonuje jego kwalifikacji i w efekcie określa, komu i w jakich udziałach spadek przypada. Zadaniem notariusza w tym postępowaniu jest ustalenie, kto jest spadkobiercą i w jakim udziale dziedziczy.

Potwierdzenie praw do spadku – w sądzie czy u notariusza

Przede wszystkim uzyskanie notarialnego poświadczenia dziedziczenia może być znacznie szybsze niż uzyskanie postanowienia sądowego stwierdzającego nabycie spadku. U notariusza to kwestia ustalenia terminu wizyty, a w sądzie sprawa może być załatwiona na 1-2 rozprawach przy zgodnym stanowisku stron, przy czym okres oczekiwania na wyznaczony termin może być długi. W dużej mierze zależy to od liczby spraw w konkretnym sądzie. Należy zaznaczyć, że czas trwania postępowania sądowego zależy od stanowisk stron, a w przypadku sporu między stronami, postępowanie może ciągnąć się wiele lat.

Koszty związane z czynnością notarialną oraz koszty sądowe w sprawie stwierdzenia nabycia spadku są porównywalne, choć często koszty notarialne są nieznacznie wyższe.

Zasadniczo istnieją dwa podstawowe warunki umożliwiające uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza – obecność wszystkich spadkobierców w kancelarii notarialnej oraz ich jednomyślność co do:

podstawy dziedziczenia (czy to dziedziczenie ustawowe, czy testamentowe),
kręgu spadkobierców oraz
wysokości przysługujących im udziałów.

Jeśli warunki te nie są spełnione, sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza jest niemożliwe. W takich sytuacjach konieczne jest skierowanie sprawy do sądu.

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia może być sporządzony przez każdego notariusza na urzędującego terenie Polski – nie ma tu znaczenia ani ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, ani spadkobierców. W przypadku zaś postępowania sądowego, sprawa będzie rozpatrywana wedle właściwości sądu zależnej od ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Kiedy notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia

Notariusz nie może sporządzić i wydać takiego aktu poświadczenia dziedziczenia w przypadku gdy:

dziedziczenia następuje na podstawie testamentów szczególnych,
spadkobiercą ustawowym jest gmina lub Skarb Państwa,
spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał w Rzeczypospolitej Polskiej, albo w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą,
spadków został otwarty przed 1 lipca 1984 r.,
nie ma zgodności pomiędzy wszystkimi osobami, które mogą należeć do kręgu spadkobierców ustawowych lub testamentowych,
przed notariuszem nie stawią się wszyscy spadkobiercy.

Jak odbywa się sporządzanie aktu poświadczenia dziedziczenia

Postępowanie przed notariuszem w celu uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia składa się z następujących czynności:

sporządzenia protokołu dziedziczenia,
sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia,
rejestracja aktu poświadczenia dziedziczenia w teleinformatycznym Rejestrze Spadkowym.

Zapraszam do kancelarii

Chętnie wyjaśnię wszelkie wątpliwości związane z notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia. Dowiedz się, jakie dokumenty niezbędne są do dokonania czynności notarialnej, kto musi stawić się u notariusza, ile wynosi podatek, jaka jest wysokość taksy notarialnej i opłat sądowych.

Tryb sukcesywny – spadkobiercy w różnych miejscach

Tak jak wspomniano wcześniej, przy sporządzaniu protokołu dziedziczenia wymagana jest osobista obecność wszystkich spadkobierców ustawowych oraz testamentowych. Jeśli ze względu na miejsce zamieszkania spadkobierców w różnych częściach kraju lub zagranicą, możliwe jest także sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia w trybie sukcesywnym. W takim przypadku, osoby zainteresowane składają stosowne oświadczenia przed różnymi notariuszami, a nawet przed konsulem polskim poza granicami kraju, w oparciu o projekt protokołu dziedziczenia sporządzony przez notariusza. Oświadczenie takie mogą być składane nie tylko w różnych miejscach, ale i w różnym czasie.

Akt poświadczenia dziedziczenia – potrzebne dokumenty

W celu ustalenia listy dokumentów niezbędnych do sporządzenia umowy sprzedaży mieszkania prosimy o przygotowanie numeru księgi wieczystej i kontakt osobisty, telefoniczny lub e-mailowy z kancelarią. Po sprawdzeniu stanu księgi wieczystej udzielimy informacji co do dokumentów i informacji niezbędnych do sporządzenia aktu notarialnego.

Dokumenty i informacje z punktów od 9 do 11 mogą być przedstawione przed samym momentem podpisania umowy sprzedaży mieszkania w kancelarii.

dane osobowe spadkobierców – imiona, nazwiska, numer PESEL, imiona rodziców, numer dowodu osobistego i jego ważności, adres zamieszkania;
odpisu aktu zgonu spadkodawcy;
informacji o numerze PESEL oraz ostatnim miejscu zamieszkania zmarłego;
odpisów aktów stanu cywilnego osób, które powołane są do spadku z ustawy, a więc odpisu aktu małżeństwa, jeśli spadkobiercą jest małżonek, oraz odpisów aktów urodzenia, jeśli majątek dziedziczą dzieci (dla zamężnych dzieci wymagany jest również odpis aktu małżeństwa);
innych dokumentów wpływających na ustalanie prawa do spadku, np. testament, jeśli został sporządzony własnoręcznie przez osobę zmarłą lub też wypis aktu notarialnego, jeśli dokument został sporządzony przez notariusza;
informację o numerach ksiąg wieczystych nieruchomości – jeżeli w skład spadku wchodzą nieruchomości (domy, mieszkania, działki).

Akt poświadczenia dziedziczenia – potrzebne dokumenty

Stawając u notariusza w celu sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, należy przedstawić następujące informacje i dokumenty:

dane osobowe spadkobierców – imiona, nazwiska, numer PESEL, imiona rodziców, numer dowodu osobistego i jego ważności, adres zamieszkania;
odpisu aktu zgonu spadkodawcy;
informacji o numerze PESEL oraz ostatnim miejscu zamieszkania zmarłego;
odpisów aktów stanu cywilnego osób, które powołane są do spadku z ustawy, a więc odpisu aktu małżeństwa, jeśli spadkobiercą jest małżonek, oraz odpisów aktów urodzenia, jeśli majątek dziedziczą dzieci (dla zamężnych dzieci wymagany jest również odpis aktu małżeństwa);
innych dokumentów wpływających na ustalanie prawa do spadku, np. testament, jeśli został sporządzony własnoręcznie przez osobę zmarłą lub też wypis aktu notarialnego, jeśli dokument został sporządzony przez notariusza;
informację o numerach ksiąg wieczystych nieruchomości – jeżeli w skład spadku wchodzą nieruchomości (domy, mieszkania, działki).

W celu potwierdzenia listy dokumentów prosimy o kontakt osobisty, telefoniczny lub e-mailowy z kancelarią.

Podatek od spadku przy poświadczeniu dziedziczenia

W przypadku poświadczenia dziedziczenia, notariusze pobiera w imieniu skarbu państwa podatku od spadku ani nie dokonuje zgłoszeń podatkowych dotyczących nabycia spadku w wyniku sporządzonego aktu poświadczenia dziedziczenia. Spadkobiercy składają takie zeznania podatkowe osobiście lub przez pełnomocnika.

Przychód z tytułu objęcia spadku wiąże się z obowiązkiem zapłacenia podatku od spadków i darowizn. Taki podatek reguluje Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (UPSD).

Wartość majątku, który podlega opodatkowaniu, jest ustalana na podstawie jej wartości rynkowej. Wysokość podatku zależy od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym oraz od wartości majątku.

Warto zaznaczyć, że obowiązek określenia wartość nabytych rzeczy leży po stronie nabywcy, czyli w tym przypadku spadkobiercy i powinna być określoną w umowie darowizny. Jeśli deklarowana wartość składowych spadku w ocenie urzędu skarbowego jest zaniżona, spadkobierca zostaje wezwany do jej skorygowania. Jeśli i po korekcie wartość nadal zostanie uznana za zaniżoną, urząd powołuje biegłego w celu określenia wartości rynkowej. Jeśli różnica wartości ustalona przez biegłego przekracza 33% w stosunku do wartości deklarowanej przez strony darowizny, koszty ekspertyzy obciążają obdarowanego.

Podatek od darowizny nieruchomości ma charakter progresywny, a jego wysokość zależna jest od stopnia pokrewieństwa między stronami. UPSD ustanawia trzy grupy podatkowe oraz tzw. grupę 0:

I grupa – obejmuje małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę oraz teściów;
II grupa – obejmuje zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków oraz małżonków innych zstępnych;
III grupa – obejmuje innych nabywców;
grupa 0 (tak zwane zwolnienie z 4a) – dotyczy małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwa, ojczyma lub macochy i uprawnia do całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Podstawą prawną zwolnienia jest Art. 4a Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.

Stawki podatku od spadku – tabela 2023

W roku 2023 obowiązują nowe stawki podatku od spadku i darowizn.

Kwoty nadwyżki w zł		STAWKA PODATKU
ponad	do
Od nabywców z I grupy
–	11 128	3%
11 128	22 256	333,90 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 128 zł
Od nabywców z II grupy
–	11 128	7%
11 128	22 256	779 zł i 9% od nadwyżki ponad 11 128 zł
22 256	–	1 780,60 zł i 12% od nadwyżki ponad 22 256 zł
Od nabywców z III grupy
–	11 128	12%
11 128	22 256	1.335,40 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 128 zł
22 256	–	3 115,90 zł i 20% od nadwyżki ponad 22 256 zł

Kwoty wolne od podatku od spadku w 2023 roku

Od wyliczonego podatku od spadku na podstawie informacji z powyższej tabeli obowiązują kwoty wolne, których wysokość zależna jest od przynależności do grup podatkowych.

Kwoty czystej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych niepodlegające opodatkowaniu dla III grup podatkowych:

10 434 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej (wcześniej 9637 zł);
7878 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej (wcześniej 7276 zł);
5308 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej (wcześniej 4902).

Podatek od spadku oblicza się więc dopiero od nadwyżki podstawy opodatkowania, czyli od nadwyżki ponad wskazaną powyżej kwotę wolną. Po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku, każdy spadek należy także zgłosić do właściwego urzędu skarbowego.